Thu nhập giảng viên trẻ: Bi kịch?

06:21' 07/03/2007 (GMT+7)

(VietNamNet) - "Bi kịch với các giảng viên trẻ là thu nhập không đủ sống, khiến chúng tôi phải làm thêm. Mà làm thêm thì không chuyên nghiệp" - một giảng viên trẻ bức xúc.

"Làm khoa học, làm giảng viên thực chất là phải có bi kịch. Nếu anh chưa đủ kiên nhẫn, chưa biết chấp nhận thực tại nghĩa là chưa đủ yêu nghề" - một giảng viên già thẳng thắn.

Nhận lương mà thấy tủi thân (!)

Tốt nghiệp thạc sỹ tại Ấn Độ năm 2004, Nguyễn Quốc Anh về ĐHKHXH&NV Hà Nội làm giảng viên khoa Đông phương học, chuyên ngành Ấn Độ.

Hàng tháng, ngoài bậc lương theo hệ số của trình độ thạc sỹ, anh nhận tiền theo số giờ đứng lớp, với mức 8.500 đồng/giờ giảng. Trung bình, dạy 1 chuyên đề 3 trình nhận thu nhập vào khoảng 400-500 ngàn đồng.

"Hiện tại, lương và tổng cộng các khoản thu nhập ở trường của tôi được khoảng 1,5 triệu/tháng, trong khi trăm thứ phải chi tiêu: thuê nhà, điện nước, xe cộ, ăn ở, chưa tính đến các nhu cầu giải trí, học hỏi.... Nói thẳng là không thể đủ".

"Như vậy, thu nhập từ nghề chưa thể duy trì được con người về mặt cơ học chứ chưa nói đến duy trì bộ não để làm việc. Nhiều lúc nhận lương mà thấy tủi thân" - Quốc Anh bức xúc.

Quốc Anh đương nhiên không phải là thành phần thiểu số trong đội ngũ giảng viên có nhận định này.

"Thà về tỉnh chứ không làm giảng viên" - Đó là câu chuyện của một nữ sinh viên bốn năm ĐH, năm nào cũng đạt danh hiệu SV giỏi, được tuyên dương thủ khoa. Nhưng khi ra trường, được đặt vấn đề "ở lại để xây dựng trường" thì cô giãy nảy lên: "Em không muốn làm giảng viên".

Ngành học của cô không phải là dạng "hot", và việc kiếm một công việc ở thành phố đúng chuyên nàgnh không phải là dễ. Cách lựa chọn của cô là: về tỉnh. Với danh hiệu thủ khoa, cô được nhận vào làm việc không qua thời gian hợp đồng, được nhận một lúc 30 triệu tiền đãi ngộ...

Nếu ở lại trường thì mức lương hơn tám trăm nghìn đồng, đi thuê nhà không đủ. Ngoi ngóp 3-4 năm mới được đi học cao học, mới được đứng lớp, bao nhiêu nhiệt huyết hết cả rồi, làm sao phát huy được...".

Tại hội nghị cán bộ trẻ năm 2006 của ĐHQG Hà Nội, đề tài nóng nhất trong các phát biểu, đề xuất, kiến nghị vẫn là lương và thu nhập.

"Tất cả mọi người đều thừa nhận thu nhập của chúng ta là thấp. Tôi ở lại trường đến nay đã hết năm thứ 6 mà mỗi tháng nhận tổng cộng 1,7 triệu trả thẳng vào tài khoản. Vẫn phải kêu liên tục vì không cải thiện được gì. Ăn không đủ thì làm sao nói đến chuyện nghiên cứu khoa học". Một nữ giảng viên thẳng thắn lên tiếng và nhận được sự tán thành của hội nghị.

Theo 1 cuộc điều tra ý kiến cán bộ, nhân viên của ĐHQG Hà Nội, mức thu nhập tối thiểu để các giảng viên trẻ tồn tại được là từ 2,5 - 3 triệu. Tuy nhiên, hiện tại, nếu tính tổng thu nhập, trường mới chỉ đáp ứng được với mức từ 1,5 - 2 triệu.

Làm thêm: Hy sinh tương lai cho hiện tại?

Thu nhập từ "nghiệp" không đủ sống, Quốc Anh đi làm thêm. Do mỗi tuần chỉ phải đi dạy 2 buổi và trực 2 buổi tại Khoa, thêm 4 buổi dạy hợp đồng cho khoa Quốc tế học, nên quỹ thời gian của anh tương đối dư dật.

"Làm thêm nghề tay trái hiện tại gần như là chuyện tất yếu với các giảng viên" - Nguyễn Duy Linh, giảng viên một trường ĐH khối kỹ thuật, khẳng định. Ngoài những giờ lên lớp, anh làm hợp đồng theo các dự án cho một công ty phần mềm ở vị trí developer, với thu nhập thêm gấp 3 lần khoản chính thức.

Nguyễn Chí Hưng, giáo viên trung học tại Australia, từng là giảng viên tại một trường ĐH lớn trong nước. Năm 1998, anh ở lại trường sau khi tốt nghiệp, nhận lương với hệ số 1,92 (khoảng hơn 200.000 đồng). Năm 2002, nhận học bổng thạc sỹ đi du học tại Australia để 1 năm sau trở lại khoa cũ làm việc, nhận lương thạc sỹ khoảng hơn 500.000 đồng.

"Trong xã hội nói chung, đã từ lâu, giới công chức đã quen với việc không phải chỉ sống bằng lương. Nhưng, đối với các giảng viên, bi kịch là đồng lương cơ bản của họ lại là thu nhập chính thức".

Theo Hưng, khi giảng viên còn phải chia sẻ thời gian cho dịch thuật, dạy thêm, viết báo… dù là những công việc liên quan đến tri thức, nhưng vẫn mang tính chất "ăn xổi", thì nhìn 1 cách sâu xa vẫn "lợi bất cập hại".

"Nếu đã chấp nhận chọn nghề giảng viên thì phải nghiên cứu, phải đọc, phải tích luỹ. Làm thêm thì giải quyết được bài toán tăng thu nhập, nhưng sẽ không toàn tâm được cho nhiệm vụ chính của mình" - Quốc Anh trầm tư.

"Khát vọng các nhà khoa học có thể sống được bằng chuyên môn chưa thể có được trong đất nước này, khi mà nền phông chung của bản thân các trí thức lớn cũng chưa đạt đến tầm trung của khu vực" - thầy Nguyễn Hải Kế, chủ nhiệm khoa Sử, ĐHKHXH&NV Hà Nội thẳng thắn thừa nhận.

"Tôi vẫn nói với con gái, cũng là một giảng viên trẻ được giữ lại khoa, khi bố chọn nghề này là phải đặt những ham muốn vật chất sang một bên"...

"Làm khoa học, làm giảng viên thực chất là phải có bi kịch. Nếu anh chưa đủ kiên nhẫn, chưa biết chấp nhận thực tại nghĩa là chưa đủ yêu nghề. Khi mình chưa đủ yêu ai đó để hy sinh cho người ta thì tự trọng nhất là... nên bỏ đi!", ông Kế bộc bạch.

Những lời giải khác nhau

Ông Nguyễn Hùng Vỹ, giảng viên lâu năm khoa Văn, ĐHKHXH&NV Hà Nội cười hóm hỉnh khi làm một phép so sánh.

"Khi tôi ở lại trường, thì thu nhập của tôi bằng 75% thu nhập của một người công tác cách tôi 20 năm và bằng một nửa thu nhập của những GS công tác từ năm 1956. Và tất cả đều rất nghèo, nhưng độ chênh không nhiều.

Nhưng bây giờ, một SV ở lại trường làm giảng viên thì thu nhập chỉ bằng 25% của tôi, một người công tác 30 năm.

Ngày xưa, chúng tôi còn được tiêu chuẩn phân nhà, dành cho cán bộ. Hiện tại, cứ tự thân vận động mà nhà đất thì đắt đỏ. Ngẫm ra, các giảng viên trẻ bây giờ, ở 1 khía cạnh nào đó, còn vất vả hơn".

ĐH Bách Khoa Hà Nội hiện tại có đội ngũ giảng viên trẻ (dưới 35 tuổi) chiếm tỷ lệ lớn (53%). TS Nguyễn Cảnh Lương, hiệu trưởng nhà trường cho biết, trường cố gắng tạo điều kiện nâng cao thu nhập từ các hoạt động: giờ giảng vượt định mức, dạy tại chức, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ trong các đề tài, dự án.

"Mặc dù vậy, đời sống của giáo viên nói chung và cán bộ trẻ nói riêng vẫn còn nhiều khó khăn" – ông nhận xét.

Trường ĐH ngoại thương, một trường "danh giá" và có khả năng thu hút giảng viên, mức lương thử việc 3 tháng đầu được tính 400 nghìn đồng, một năm tập sự chỉ được 85% lương theo quy định của Nhà nước nhưng nhân hệ số 2 theo "cơ chế" của trường.

PGSTS. Hoàng Văn Châu, Hiệu trưởng nhà trường cho rằng: Trường ưu tiên tập trung đầu tư xây dựng đội ngũ giáo viên. "10 năm qua, chúng tôi không xây hạng mục gì mới trừ một cái nhà ăn cho sinh viên."

Thế nhưng, thu nhập của giảng viên chỉ có thể được điều tiết thông qua giảng dạy. Trường ĐH Ngoại thương áp dụng chi trả 8.000 đồng cho một giờ lên lớp. Với giảng viên chính, số tiền này là 35.000 đồng. Giáo viên trẻ các trường này muốn đủ sống thì cứ việc "cày cuốc", quay vòng trong các lớp giảng dạy.

Ở ĐH Thương mại, thu nhập của giáo viên lại khá "xông xênh" do số giờ đứng lớp của giảng viên rất cao, mà giảng viên trẻ được coi là chủ lực. "Lớp rất nhiều, nên nhiều giảng viên đi dạy suốt mà không hết việc" - hiệu trưởng Nguyễn Bách Khoa thổ lộ.

GS Nguyễn Hữu Đức, Hiệu trưởng ĐH Công nghệ - ĐHQG Hà Nội cũng thừa nhận thực tế: "Ở các trường ĐH hiện nay, lương thấp là yếu tố thiếu hấp dẫn các bạn trẻ. Ở ĐH Công nghệ, nói thật là cũng không thể tăng lương cho cán bộ trẻ, vì những người già sẽ so sánh".

Một trong những cách trường thu hút người trẻ giỏi là đảm bảo cán bộ trẻ về sẽ có đề tài NCKH ngay. Hiện tại, lương khởi điểm của Tiến sỹ ở trường là hệ số 3, nhân mức lương tối thiểu 450.000, cộng 25% bổ sung là khoảng 1,7 triệu. Trong khi đó, nếu có 1 đề tài cỡ vài chục triệu thì nguồn thu nhập sẽ khá hơn hẳn.

Nhưng, con số trường ĐH năng động triển khai hướng này chưa nhiều. Và, thực trạng thu nhập giảng viên thấp vẫn là trở ngại lớn khi các trường tìm cách thu hút người giỏi về làm việc .

• Hoàng Lê

- Duy Hải