Phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân. Ảnh: HH.

Chiều nay, sau 90 phút "đăng đàn" Quốc hội, Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân đã trả lời chất vấn của 12 đại biểu về đạo đức giáo viên, chất lượng giáo dục, học phí, sách giáo khoa, việc làm cho sinh viên... Nhưng vẫn còn nhiều đại biểu mong được chất vấn ông Nhân.

Khi trả lời chất vấn về vấn đề đạo đức giáo viên, Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân lấy ngay ví dụ về vụ 4 học sinh ở quận 10 TP HCM bị dân quân vào trường kéo đi và đánh đập dã man. "Việc thày hiệu phó cho dân quân vào trường là không được. Việc này đang được thành phố chỉ đạo xử lý quyết liệt".

Ông Nhân khẳng định, đạo đức nghề nghiệp là vấn đề bức xúc của ngành. Năm ngoái, báo chí cũng đăng khoảng 10 trường hợp giáo viên có hành động trái đạo đức với học sinh. "So với 1 triệu giáo viên thì 10 trường hợp này không phải nhiều nhưng làm chúng tôi hết sức đau lòng và đặt vấn đề trở lại có lẽ vẫn còn những nơi báo không đăng nhưng thày cô vẫn chưa làm đúng cái tâm cái đức của mình", Bộ trưởng trăn trở.

Theo Bộ trưởng, cuộc vận động 2 không năm nay có điểm mới là nói không với vi phạm đạo đức nhà giáo và nói không với ngồi nhầm lớp. Vì vậy, ông cho rằng, thày cô nào không giữ được mình thì nên xin ra khỏi ngành trước, đừng ở lại ngành mà vi phạm đạo đức.

Tại kỳ họp này, Bộ trưởng GD&ĐT nhận được 25 câu hỏi của 21 đại biểu. Hai nhóm vấn đề lớn được cử tri quan tâm là chất lượng giáo dục và xã hội hóa giáo dục.

Theo ông Nhân, chất lượng giáo dục được quyết định bởi 5 yếu tố: Chương trình giáo dục và hệ thống sách giáo khoa, giảng viên, cơ sở vật chất, chất lượng học sinh, tài chính và quản lý của ngành. Vừa qua báo chí đăng thông tin cặp sách các em nặng, Bộ GD&ĐT cho kiểm tra. Kết quả, một số trường hợp cặp nặng là do các em mang theo nước, thậm chí có phụ huynh mua cặp da rất đẹp nặng đến 1,5 kg, cuốn truyện tranh em mang theo cũng hơn nửa ký...

Bộ trưởng Nhân cho biết thêm, đến nay ngành đã làm bộ sách hướng dẫn tự học cho các em bậc tiểu học. Quý 1/2008 sẽ ban hành sách hướng dẫn bậc trung học. Mặc dù đang xây dựng đề án đào tạo 20.000 tiến sĩ nhưng Bộ đã chủ động làm việc với nhiều nước để gửi tiến sĩ đi đào tạo.

"Hiện nay trên 50% trường lớp tiểu học là bán kiên cố, tạm bợ, học nhờ trong khi số người đi học thì đầy đủ. Chính phủ chi 9.000 tỷ xây dựng 70.000 phòng học. Sau khi hoàn thành, rà soát lại thấy thiếu 120.000 phòng học...", người đứng đầu ngành giáo dục nói.

Tài chính là một trong những yếu tố để nâng cao chất lượng giáo dục, ông Nhân nhấn mạnh: "Chính phủ vừa ban hành chính sách cho vay để học. 12 năm trước, chúng ta chỉ cho vay được 290 tỷ đồng, nhưng vừa qua, chỉ trong 1 tháng đã cho vay được 495 tỷ đồng".

Đại biểu Đặng Như Lợi đặt câu hỏi. Ảnh: TTXVN.

Sau khi Bộ trưởng Giáo dục kết thúc phần trả lời văn bản, đại biểu Đặng Văn Khanh chất vấn về việc sách giáo khoa bậc phổ thông và tiểu học không phù hợp, khiến em không dùng được sách của anh, sách dùng một năm rồi bỏ.

Ông Nhân cho biết, trước khi ban hành đại trà sách giáo khoa thì phải đưa ra dùng thử 1-2 năm. Do vậy, không có chuyện sách chỉ dùng một năm là bỏ. Bộ có chủ trương tổ chức hội nghị hằng năm về sách giáo khoa. Tuy nhiên, trước đây 80% người biên soạn sách, ở thời điểm biên soạn, không dạy phổ thông nên có thể có nội dung không phù hợp.

Người đứng đầu ngành giáo dục gợi ý có thể mời các nhà khoa học hoặc thày giáo thành lập tổ đánh giá độc lập với Bộ GD&ĐT. "Đấy có thể là cách nhanh hơn giúp chúng ta điều chỉnh chương trình sách".

Trăn trở trước vấn đề nhiều phụ huynh nghèo phải vay tiền cho con ăn học nhưng khi ra trường lại không có việc làm, đại biểu Lê Như Tiến chất vấn về việc cần thành lập trung tâm dự báo nguồn nhân lực để khắc phục tình trạng này.

Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân cho biết, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, 94% sinh viên có việc làm sau một năm ra trường. "Thất nghiệp của cả nước là 5%, những người được đào tạo không thể thất nghiệp cao hơn, chỉ hơn 3%", ông Nhân dẫn chứng.

Coi trọng tâm của năm nay là đào tạo theo chuẩn và nhu cầu xã hội, vừa qua, Bộ đã ký trên 70 hợp đồng với các công ty lớn. Sắp tới, Bộ sẽ tổ chức hội nghị đào tạo nhân lực cho ngành đóng tàu, viễn thông, du lịch và tài chính ngân hàng. Bắc Giang và Thái Bình có trung tâm hỗ trợ đào tạo cung ứng nhân lực để các doanh nghiệp tới đặt hàng.

Trước vấn đề học phí được nhiều đại biểu quan tâm, ông Nhân cho rằng, bình quân mỗi năm mỗi gia đình chi cho người học khoảng 500.000 đồng, còn Nhà nước chi 2,5 triệu đồng. "Suốt 10 năm qua, học phí không đổi. Nếu đồng ý miễn học phí cho 4 em thì có 1 em phải ở nhà. Nếu miễn giảm nhiều, số người được đi học sẽ giảm đi. Trên phạm vi cả nước, hộ nghèo thu nhập 200.000 đồng một tháng được miễn học phí", Bộ trưởng chia sẻ.

Sau khi cảm ơn nhiệt tâm của Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân đối với ngành giáo dục, đại biểu Đặng Như Lợi thẳng thắn chất vấn về chất lượng đầu ra cũng như biện pháp ngăn chặn nạn bằng thật chất lượng giả.

Sau một thoáng chau mày, người đứng đầu ngành giáo dục cho rằng có bằng mà không làm được nghề là lãng phí lớn. Sắp tới, Bộ sẽ rà soát lại các cơ sở đào tạo không chính quy. "Nhiều nơi làm nghiêm túc nhưng có nơi làm không đến nơi. Một số cơ quan vẫn có người chạy theo bằng cấp. Đây là vấn đề bức xúc nhưng sau này sẽ không còn, bởi các cơ quan sẽ tuyển người theo năng lực", ông khẳng định.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Khanh về tính ứng dụng của các luận án tiến sĩ, ông Nhân cho biết, tháng 12 Bộ sẽ có quy chế đào tạo tiến sĩ với yêu cầu khắt khe: "Chúng tôi kêu gọi, những ai không định nghiên cứu để có cái mới trong khoa học thì xin đừng làm tiến sĩ, đừng lãng phí thời gian".

"Tôi là nhà giáo, nhiều lúc thấy buồn vì thấy luận văn chưa mới về khoa học. Có lẽ thời gian dài chúng ta chưa đặt đúng yêu cầu của luận văn tiến sĩ nên việc này đã trở thành nếp bình thường. Đến nay phải chấm dứt vấn đề này, không được tầm thường hóa khoa học ở bậc tiến sĩ. Vừa rồi chúng tôi có gặp một trường đại học uy tín, làm nhiều luận văn, tôi vui nhưng hỏi đề tài có mới không, hiệu trưởng trả lời không mới vì khoa học các nước khác làm hết. Rất đau xót", người đứng đầu ngành giáo dục trầm tư.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Phạm Đức Châu về hiệu quả của thi tốt nghiệp lần hai, Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh, đây là giải pháp tình thế và không thể kéo dài. Năm nay sẽ dạy quyết liệt, thi nghiêm túc để năm sau không còn lần thi này. "Việc các em thi rớt là có lỗi của ngành, chúng tôi nhận trách nhiệm trước phụ huynh nên đã xin Chính phủ cho các em thi lần hai", ông Nhân nói.